Epitafia Przerzeczyńskie
Opis:
Epitafia to nagrobne napisy czy też uzupełnienie grobów zmarłych...
Epitafia to nagrobne napisy czy też uzupełnienie grobów zmarłych, pochowanych w podziemiach kościelnych lub przylegających do nich cmentarzy, dodatkowymi tablicami ozdobnymi. Epitafia stanowiły modny na Śląsku obyczaj i dotyczyły głównie przedstawicieli zamożnych rodów z uwagi na koszt pochówku, wykonania grobowca i w końcu zamówienia dodatkowego epitafium.
Jeden z najbogatszych zbiorów sztuki epitafijnej na Śląsku można zobaczyć w Przerzeczynie Zdroju. Tutaj na zewnętrznych ścianach kościoła parafialnego, murach otaczających cmentarz i sąsiadujących budynkach znajdują się liczne (ok. 60) renesansowe i barokowe epitafia oraz pomniki nagrobne. Epitafia przerzeczyńskie wypełnione są napisami, plastycznie przedstawianymi postaciami ludzkimi, rycerzy w zbroi, kobiet w strojach z epoki, dzieci. Prawie każde epitafium sygnowane jest herbem szlacheckim często podpisanym. Są tu także epitafia nagrobne piekarza ozdobione gmerkiem na kształt precla oraz pastorów.
I tak najstarsza z tablic, tablica granitowa przy zewnętrznym wejściu do zakrystii powstała najprawdopodobniej na przełomie XIII i XIV wieku. Przedstawia tarczę herbową ze skrzyżowanymi łapami niedźwiedzia, dwie piły, u dołu ozdobiona stylizowaną lilią. Być może jest to pierwowzór herbu rodziny Pfeilów.
W południowej ścianie, przy drzwiach salki katechetycznej, znajduje się tablica poświęcona prawdopodobnie Hansowi von Pfeil. Przedstawia ona małżeńską parę fundatorów klęczących pod krzyżem. Epitafium ozdobione jest herbami rodziny Pfeil i Salich. Tablica ta wykonana z piaskowca pochodzi z 1558 roku. Tablica jest marnej jakości, bo najprawdopodobniej poświęcona była Hansowi Pfeil – uchodzącemu za życia za utracjusza i hulakę. Rodzina więc bez wielkich kosztów ufundowała tablicę, nie pozbawiając go tym samym po śmierci symboli godnych rycerskiego rodu.
Epitafium z XVI wieku Hansa von Nemitz na zachodniej ścianie kościoła zadziwia doskonałym wykonaniem. Można tu dostrzec na niej najdrobniejsze elementy stroju rycerskiego: klamerki, paski, detale zbroi, koronki koszuli, szarfy.
Na południowej ścianie kościoła widnieje z kolei epitafium pokazujące dramat kobiety żegnającej zmarłe dziecko. Nagrobek Georga Nimitza także na południowej ścianie z 1576 roku ukazuje brodatego rycerza. Inskrypcja dowodzi, że Nimitzowie byli właścicielami Przerzeczyna i Gumina.
Na budynku przy kościele widnieje nagrobek dwojga dzieci z rodziny Seidlitz z 1582 roku. Dwa podwójne nagrobki dziecięce rodu Pfeil z XVI w umieszczone są na murze otaczającym kościół.
Epitafia barokowe w większości na południowej ścianie prezbiterium i przedsionka generalnie nie prezentują już postaci. Są to głównie literackie opisy dokonań zmarłych.
Z XVIII wieku pochodzą tablice poświęcone związanej z podniemczańskimi wioskami: Kietlinem, Ligotą Małą, Nową Wsią Niemczańską i Ruszkowicami rodzinie słynnego poety i filozofa Daniela Caspera von Lohenstein urodzonego w Niemczy 25 stycznia 1635 roku.
Cmentarz przykościelny obfituje w wyjątkowe, zabytkowe nekropolia. Epitafia rozwinięte do formy pomnika epitafijnego, stały się formą grobowca rodzinnego czyli rodzinnym mauzoleum. Tu znajduje cmentarzsię więc pochodzący z XIX wieku grobowiec rodziny von Pfeil z roku 1884 zbudowany w formie kamiennej kaplicy utrzymanej w stylu gotyku francuskiego. W murze cmentarnym znajduje się wejście do grobowca panów na Dolnym Przerzeczynie. W 1858 roku powstało tu mauzoleum rodziny von Bissing z Ligoty Małej. Jest to eklektyczna budowla w formie późnogotyckiego angielskiego zamku i mauretańskiej świątyni flankowanej czterema narożnymi wieżyczkami. Obecnie spełniająca funkcję kaplicy cmentarnej.
Z kolei od północnej strony przylega do kościoła najmłodszy klasycystyczny grobowiec z 1844 roku rodziny von Oheimb Teresy i Adolfa założycieli słynnego ogrodu dendrologicznego w Wojsławicach. Grobowiec ozdobiony jest piękną alabastrową płaskorzeźbą w stylu włoskim