Ratusz i piwnice pod rynkiem

Zwiedzanie: bezpłatne

Godziny otwarcia:
w sezonie codziennie w godzinach od 10.00 do 18.00 (godziny fukcjonowania Centrum Informacji Turystycznej oraz możliwość zwiedzania piwnic pod Rynkiem).

Kawiarnia i pijalnia wody mineralnej czynna w godz. od 11.00 do 19.00.

Warto wiedzieć:
- obiekt posiada udogodnienia dla osób z niepełnosprawnością ruchową

- w obiekcie znajduje się winda

- w obiekcie mieści się Centrum Informacji Turystycznej kontakt:
tel. +48 18 534 91 61
e-mail: cit@muszyna.pl

Ratusz został wzniesiony na ruinach piwnic, w których setki lat temu składowano wina i towary przywożone węgierskim szlakiem. W piwnicach pod Ratuszem skrywa się odtworzone więzienie na które natrafili archeolodzy podczas badań w 2015 r.  Towarzyszy mu sala tortu z bogatą ekspozycją narzędzi kaźni. Na turystów czeka Centrum Informacji Turystycznej, pijalnia wody mineralnej oraz stylowa kawiarenka.

Historia miejsca

W 2010 roku po raz pierwszy wykonane zostały w Muszynie, badania geomagnetyczne i elektrooporowe ratuszowych piwnic. Dzięki wykonanym wówczas pomiarom, w 2015 roku rozpoczęto  kompleksowe badania archeologiczne, na wytypowanym wcześniej obszarze muszyńskiego rynku.

Efekty prac badawczych pozwoliły na bliższe poznanie dziejów Muszyny,  pozyskanie ciekawych zabytków archeologicznych oraz odsłonięcie reliktów monumentalnych XVI-wiecznych, kamiennych piwnic, pełniących pierwotnie funkcję składu win biskupów krakowskich.

Wśród wydobytych 20 tys. sztuk zabytków, znalazły się między innymi: monety, główki fajek, ołowiane plomby towarowe, zabawki (gwizdki, lalki), przedmioty codziennego użytku (grzebienie, noże, naparstki), elementy stroju (guziki, haftki, klamry), naczynia ceramiczne i szklane, butelki browarów z Okocimia i Limanowej, kafle piecowe. Do wyjątkowo cennych znalezisk należy zaliczyć: rzadki tłok oficerski tzw. referentka z XVIII w. ozdobiona herbem ze strzałą (zbliżonym do herbu Niesobia, którym pieczętował się również starosta Kępiński),  XV-wieczna boratynka Jana Kazimierza, kościana szczotka do zębów i finezyjnie wykonany pierścionek z dużym przezroczystym kamieniem i sześcioma szmaragdowymi oczkami po bokach.

Odkryte murowane relikty dawnych piwnic okazały się dwoma dużymi pomieszczeniami o powierzchni 100 m², przykrytymi sklepieniami kolebkowymi i doświetlonymi oknami szybowymi, które stanowiły jednocześnie system wentylacji. Do piwnic z poziomu płyty rynku prowadziły murowane schody oraz szeroka rampa, umożliwiająca wtaczanie beczek z winem. Konstrukcja ścian piwnic była na tyle solidna, że w 1647 roku biskup krakowski Piotr Gembicki zezwolił mieszczanom muszyńskim na posadowienie na nich nowego ratusza. Wzmiankę o tym wydarzeniu znajdujemy w ordynacji biskupiej z 1647 roku, w której czytamy:

 „Ciż mieszczankowie nasi suplikowali (błagali), prośbę wnosząc przez komisarzów naszych do nas, abyśmy im ratusz stary przenieść pozwolili na piwnice nasze murowane w rynku i to im pozwalamy dla ozdoby i warunku miasteczka albo ochrony od ognia, tą jednak kondycyją (pod tym warunkiem), aby na tych piwnicach naszych, które dla win sprowadzania wolne sobie zostawujemy, ratusz ze sklepami i kramami wymurowali sobie, w którym by schowane swoje mieć mogli woźni dla sądów publicznych i pożytek z kramów dla ozdoby miasta.” 

Ratusz ten spłonął w 1763 roku, a na jego miejscu powstał nowy drewniany, przejęty nieprawnie w zarząd przez ostatniego starostę Idzi Fihausera. Zwrócenie muszyńskim mieszczanom ratusza w 1772 r., kończy jego świetność i przydatność dla władz miasta, gdyż administracja austriacka przenosi właśnie w tym samym roku sąd do Nowego Sącza, a opuszczony  budynek  służy już tylko jako karczma. Ostatecznie i on nie dotrwał naszych czasów. W 1916 roku został rozebrany, a znajdujące się pod nim piwnice zasypano. Fragmenty sklepień  piwnic muszyńskich można było jeszcze oglądać w trakcie prac ziemnych w 1968 , 1986 i 1997 roku.

W trakcie badań archeologicznych, w sąsiedztwie składów win odkryta została również niewielka, murowana piwnica przykryta pierwotnie sklepieniem kolebkowym. Znajdujące się na jej ścianach haki, łańcuchy i pozostałości metalowych kun, potwierdziły istnienie wspomnianego w aktach sądowych z 1678 roku ratuszowego „więzienia dolnego”. Więźniowie przetrzymywani tu byli w surowych warunkach, siedząc na wilgotnym klepisku z rękami przykutymi nad głową. Niewielkie, ogrzewane pomieszczenie nad piwnicą pełniło zapewne funkcję „więzienia górnego”, które wykorzystywano w trakcie wstępnych przesłuchań.

Wybudowany w latach 2019-2021 w miejscu istniejących reliktów archeologicznych ratusz muszyński, swoją architekturą nawiązuje do innych XIX-wiecznych tego typu obiektów w Galicji i stanowi harmonijny układ kompozycyjny z otaczającymi go XX-wiecznymi kamieniczkami mieszczańskimi.

Budynek ratusza, rewitalizację Rynku oraz ulic przyległych zrealizowano ze środków Unii Europejskiej, muszyńskiego samorządu,  przy wydatnym udziale finansowym Spółki z o.o. Muszynianka.