Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (kościół Mariacki)
Opis:
Położony przy wschodnim narożniku Rynku Głównego. Obecny, gotycki kościół jest czwartym na tym miejscu. Najstarszy, romański, powstał w XIII w. W pierwszej połowie XV w. dobudowano boczne kaplice. Trójnawową bazylikę wieńczą dwie wieże, wyższa zwieńczona jest gotyckim hełmem z barokową koroną. Pełniła rolę strażnicy miejskiej i z niej co godzinę rozbrzmiewa hejnał.
Najcenniejszym zabytkiem kościoła jest ołtarz Wita Stwosza, wykonany w latach 80. XV w. To najdoskonalsza zachowana w Europie późnogotycka nastawa ołtarzowa typu szafiastego. Przedstawia sceny z życia Marii i Chrystusa – z 200 postaciami, wszystkie wyrzeźbione zostały w drzewie lipowym, polichromowane i złocone. W oknach prezbiterium zachowały się unikatowe witraże z XIV w. Wnętrze kościoła zdobi polichromia z końca XIX w., wykonana m.in. przez Józefa Mehoffera i Stanisława Wyspiańskiego według projektu Jana Matejki. Obok kamiennego krucyfiksu Stwosza znajduje się renesansowe cyborium. Wśród licznych pomników i epitafiów krakowskich mieszczan wyróżniają się renesansowe płyty Salomonów i Bonerów oraz manierystyczne nagrobki Montelupich i Cellarich.